10. Мексика
Калкы: 140,76 млн
Мексика Түндүк Америкадагы федералдык республика, Америкада бешинчи жана дүйнөдө он төртүнчү орунда турат.Учурда бул дүйнөдөгү эң көп онунчу өлкө жана Латын Америкасындагы экинчи эң көп өлкө.Калктын жыштыгы Мексика штаттары арасында абдан айырмаланат.Мехико шаарынын федералдык округунда бир чарчы километрге орточо 6347,2 адам туура келет;андан кийин Мексика штаты турат, орточо калкы 1 чарчы километрге 359,1 адам.Мексиканын калкында индоевропалык расалардын 90%, индиялыктардын 10%ке жакыны жашайт.Шаар калкы 75%, айыл калкы 25% түзөт.2050-жылга чейин Мексиканын жалпы калкынын саны 150 837 517ге жетет деп болжолдонууда.
9. Россия
Калкы: 143,96 млн
Дүйнөдөгү эң чоң өлкө катары Россиянын калкы ага тең келе албайт.Россиянын калкынын жыштыгы 8 адам/км2, ал эми Кытайда 146 адам/км2, Индияда 412 адам/км2.Башка чоң мамлекеттерге салыштырмалуу Россиянын калкы аз деген наамы татыктуу.Орус калкынын жайгашуусу да өтө бирдей эмес.Россиянын калкынын көбү анын европалык бөлүгүндө топтолгон, бул өлкөнүн аймагынын 23% гана түзөт.Түндүк Сибирдин токойлуу кенен аймактарына келсек, климаттын өтө салкындыгынан улам алар барууга мүмкүн эмес жана дээрлик эч ким жашабайт.
8. Бангладеш
Калкы: 163,37 млн
Биз жаңылыктарда сейрек көрүүчү Түштүк Азия өлкөсү Бангладеш Бенгал булуңунун түндүгүндө жайгашкан.Түштүк-чыгыш тоолуу аймактын бир аз бөлүгү Мьянма менен чектеш жана Индиянын чыгышында, батышында жана түндүгүндө.Бул өлкөнүн кичинекей жер аянты бар, болгону 147,500 чарчы километр, бул 140,000 чарчы километр аянты бар Аньхой провинциясына барабар.Бирок, анын калкынын саны боюнча дүйнөдө жетинчи орунда турат жана анын калкы Аньхой провинциясынан эки эсе көп экенин билүү керек.Атүгүл мындай апыртма сөз бар: Бангладешке барып, борбор Дакканын же кандайдыр бир шаардын көчөлөрүндө турганда эч кандай пейзажды көрө албайсың.Ар жерде эл бар, жыш жыш жыйылган адамдар.
7. Нигерия
Калкы: 195,88 млн
Нигерия Африкадагы эң көп калктуу өлкө, анын жалпы калкы 201 миллион, Африканын жалпы калкынын 16% түзөт.Бирок, жер аянты боюнча Нигерия дүйнөдө 31-орунда турат.Дүйнөдөгү эң чоң Орусияга салыштырмалуу Нигерия анын 5% гана түзөт.1 миллион чарчы километрге жетпеген жери менен ал 200 миллионго жакын адамды бага алат, калктын жыштыгы 1 чарчы километрге 212 кишиге жетет.Нигерияда 250дөн ашык этникалык топтор бар, алардын эң чоңу фулани, йоруба жана игбо.Үч этникалык топ калктын тиешелүүлүгүнө жараша 29%, 21% жана 18% түзөт.
6. Пакистан
Калкы: 20,81 млн
Пакистан дүйнөдөгү калкы эң тез өскөн өлкөлөрдүн бири.1950-жылы калктын саны 33 миллион гана болуп, дүйнөдө 14-орунда турган.Эксперттердин божомолуна караганда, эгерде жылдык орточо өсүү темпи 1,90% болсо, Пакистандын калкы 35 жылдан кийин кайрадан эки эсеге көбөйүп, дүйнөдөгү калкынын саны боюнча үчүнчү өлкөгө айланат.Пакистан ынандырарлык үй-бүлөнү пландаштыруу саясатын ишке ашырат.Статистика боюнча бир миллиондон ашык калкы бар он шаар, 10 миллиондон ашык калкы бар эки шаар бар.Аймактык бөлүнүшү боюнча калктын 63,49% айыл жергесинде, 36,51% шаарларда.
5. Бразилия
Калкы: 210,87 млн
Бразилия Түштүк Америкадагы калкы көп өлкө, калктын жыштыгы 1 чарчы километрге 25 киши.Акыркы жылдары карылык көйгөйү акырындык менен белгилүү болуп калды.Эксперттердин айтымында, Бразилиянын калкы 2060-жылга чейин 228 миллионго чейин төмөндөшү мүмкүн. Сурамжылоонун жыйынтыгына ылайык, Бразилияда төрөп жаткан аялдардын орточо жашы 27,2 жаш, ал 2060-жылга чейин 28,8 жашка чейин өсөт. Статистикага ылайык, азыркы учурда Бразилиядагы аралаш расалар 86 миллионго жетип, дээрлик жарымын түзөт.Алардын ичинен 47,3% ак, 43,1% аралаш, 7,6% кара, 2,1% азиялыктар, калгандары индейлер жана башка сары расалар.Бул көрүнүш анын тарыхы жана маданияты менен тыгыз байланышта.
4. Индонезия
Калкы: 266,79 млн
Индонезия Азияда жайгашкан жана болжол менен 17 508 аралдан турат.Бул дүйнөдөгү эң ири архипелаг өлкөсү жана анын аймагы Азия менен Океанияны камтыйт.Индонезиянын бешинчи чоң аралы болгон Ява аралында өлкөнүн калкынын жарымы жашайт.Жер аянты боюнча Индонезия болжол менен 1,91 миллион чарчы километрди ээлейт, бул Япониядан беш эсе көп, бирок Индонезиянын катышуусу жогору болгон эмес.Индонезияда 300гө жакын этникалык топтор жана 742 тил жана диалекти бар.Тургундардын болжол менен 99% монгол расасына (сары расага), ал эми өтө аз бөлүгү күрөң расага таандык.Алар көбүнчө өлкөнүн чыгыш бөлүгүндө таралган.Индонезия ошондой эле чет элдик кытайлар эң көп жашаган өлкө.
3. Америка Кошмо Штаттары
Калкы: 327,77 млн
АКШ эл каттоосунун жыйынтыгы боюнча, 2020-жылдын 1-апрелине карата АКШнын калкы 331,5 миллион адамды түздү, бул 2010-жылга салыштырмалуу өсүү темпи 7,4%. Кошмо Штаттардагы улут жана расалар абдан ар түрдүү.Алардын ичинен испан эмес актар 60,1%, испандар 18,5%, афроамерикалыктар 13,4%, азиялыктар 5,9% түзгөн.АКШнын калкы ошол эле учурда абдан урбанизацияланган.2008-жылы калктын 82% жакыны шаарларда жана алардын чет жакаларында жашашкан.Ошол эле учурда АКШда көп адам жашабаган жерлер бар. АКШнын калкынын басымдуу бөлүгү түштүк-батышта жайгашкан.Калифорния менен Техас эки эң жыш штат, ал эми Нью-Йорк шаары Кошмо Штаттардагы эң жыш шаар болуп саналат.
2. Индия
Калкы: 135,405 млн
Индия дүйнөдөгү калкынын саны боюнча экинчи өлкө жана БРИК өлкөлөрүнүн бири.Индиянын экономикасы жана өнөр жайы диверсификацияланган, алар айыл чарба, кол өнөрчүлүк, текстиль жана атүгүл тейлөө тармактарын камтыйт.Бирок Индиянын калкынын үчтөн экиси дагы эле тиричилик үчүн айыл чарбасына түз же кыйыр түрдө көз каранды.Индиянын 2020-жылдагы орточо өсүү темпи 0,99%ды түзөрү кабарланган, бул Индия үч муун ичинде биринчи жолу 1%дан төмөн түшкөн.1950-жылдардан бери Индиянын орточо өсүү темпи Кытайдан кийинки эле экинчи орунда турат.Кошумчалай кетсек, Индия эгемендүүлүк алгандан бери балдардын жыныстык катышы эң төмөн жана балдардын билим деңгээли салыштырмалуу төмөн.375 миллиондон ашык бала эпидемиядан улам салмактын жетишсиздиги жана боюнун өспөй калышы сыяктуу узак мөөнөттүү көйгөйлөргө дуушар болушат.
1. Кытай
Калкы: 141178 млн
Жетинчи улуттук эл каттоонун жыйынтыгы боюнча өлкөнүн жалпы калкынын саны 141,78 миллион адамды түзүп, 2010-жылга салыштырмалуу 72,06 миллионго көбөйүп, өсүү темпи 5,38%;орточо жылдык өсүш темпи 0,53% түздү, бул 2000-2010-жылдардагы жылдык өсүү темпинен жогору. Орточо өсүү темпи 0,57% түзүп, 0,04 пайыздык пунктка төмөндөгөн.Бирок, бул этапта менин елкемдун калкынын саны езгерген жок, эмгек куну да есууде, калктын улгайуу процесси да есууде.Калктын саны проблемасы дагы эле Кытайдын экономикалык жана социалдык өнүгүүсүн чектеген негизги маселелердин бири болуп саналат.
Посттун убактысы: 09-июнь-2021